Düşünce Kuruluşları (Stratejik Araştırma Merkezleri)


Kökleri 1960’lara dayanan TESEV, bugünkü statüsünü 1994’te aldı. Demokrasi, iyi yönetişim ve dış politika ağırlıklı çalışmalar yapan TESEV araştırma sonuçlarını kitap olarak da yayınlıyor. Güncel siyasete dair cesur öneriler gündeme getirme geleneğine sahip TESEV özellikle Kürt sorunu ve anayasa konularında özgürlükçü söylemiyle dikkat çekiyor.



Genellikle milliyetçi bir tavır takınıyordu
AVRASYA STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ (ASAM)
1999’da kurulan ASAM, feshedildiği 2009 yılına kadar en gelişmiş araştırma altyapısına ve en fazla araştırmacıya sahip düşünce kuruluşlarının başında geliyordu. ASAM, Türkiye’nin güvenlik önceliği olarak gördüğü Kıbrıs ve Ermeni sorunu gibi konularda uzman birimler oluşturmuştu. Ermeni soykırımı iddialarına karşı çıkışı bilimsel olarak ispatlamak için Ermeni Araştırmaları Enstitüsü ve İnsanlığa Karşı Suçlar Enstitüsü ismiyle alt birimler de kurmuştu.



Hükümete paralel politikalar üretiyor
SİYASET EKONOMİ VE TOPLUM ARAŞTIRMALARI VAKFI (SETA)
Ak Parti’nin ilk kez iktidara geldiği 2002 yılını takip eden süreçte kurulan SETA’nın çalışma alanları arasında öne çıkan alan dış politika. Aktif çalışan bir Washington ofisi var. Hem yurtiçinde hem de yurtdışında üst düzey isimlerin katıldığı toplantıları ses getiriyor. Hükümetin dış politika açılımlarının hepsine bire bir destek veren SETA’nın önde gelen isimlerinin son dönemde Kürt sorunu konusundaki özgürlükçü söylemleri dikkat çekiyor.



Dışişlerinin resmi kuruluşu
STRATEJİK ARAŞTIRMA MERKEZİ (SAM)
Dışişleri Bakanlığı’nın 1995’te kurduğu SAM’ın yönetim kurulunda bakanlık müsteşarının yanı sıra iki emekli büyükelçi ve bir emekli tuğgeneral de var. Kurumun başkanlığınıysa eski SETA’cı Bülent Aras yürütüyor. Kurulduğundan beri resmi ideolojiye paralel bir çizgi izleyen SAM’ın son yıllardaki çalışmalarında Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun izleri belirgin hale geldi.



Genelkurmay’ın resmi kuruluşu
STRATEJİK ARAŞTIRMA VE ETÜT MERKEZİ (SAREM)
Genelkurmay Başkanlığı’nın resmi düşünce kuruluşu SAREM 2002’de kuruldu. Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Başkanlığı bünyesinde görev yapıyor. Başkanlığını 2008’den bu yana Tuğgeneral Ethem Büyükışık yürütüyor.



Hem merkezde hem muhalif
ARI HAREKETİ
1994’de bir grup genç tarafından katılımcı demokrasiyi hayata geçirme hedefiyle kuruldu. İlk yıllarında Anavatan Partisi ile kurduğu yakın ilişki nedeniyle bu partinin gençlik kolu gibi de algılandı. Washington’da ofis açan ilk düşünce kuruluşuydu. Kurumun yayınladığı Turkish Policy Quarterly’nin haklarını, yedi yıl önce başkanlığı bırakan Kemal Köprülü satın aldı. Arı Hareketi yıllardır AB sürecine önemli destek verse de bazı dış politika dosyalarında milliyetçi bir söylem ortaya koyuyor. Merkezde durmaya çalışıyor, hükümete muhalif olarak algılanan çıkışları var.



Milliyetçi ve Avrasyacı bakış
MARMARA GRUBU
1985’te kurulan Marmara Grubu’nun her yıl düzenlediği Avrasya Ekonomi Zirveleri önemli konukları bir araya getiriyor. Kurumun çalışmalarına yön veren Akademik Konsey’in başkanlığını emekli bir subay yürütüyor. Özellikle Azerbaycan ile sıkı ilişkileri var.



USAK daha önce ASAM’da Ortadoğu Masası’nın başkanlığını yürüten akademisyen Sedat Laçiner tarafından 2004’te kuruldu. USAK ilk döneminde özellikle Kürt sorunu ve PKK ile mücadele konusundaki öneri ve söylemleriyle dikkat çekti. Merkezde duran ama milliyetçi tonlar da barındıran bir çizgide gitti. Kurumun başkanlığını geçen yıl devralan emekli Büyükelçi Özdem Sanberk ise liberal çizgiye daha yakın.



Genelkurmayla işbirliği yapabilen tek kuruluş
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ (ORSAM)
Daha önce ASAM’ın Kafkasya Koordinatörlüğü’nü yürüten Hasan Kanbolat tarafından kuruldu. Genelkurmay’ın resmi düşünce kuruluşu SAREM ile ortak proje yapma izni alan tek düşünce kuruluşu oldu. Son yıllarda Kafkaslar ve Ortadoğu’daki krizler konusunda erken uyarı niteliği taşıyan raporlarıyla dikkat çekiyor. Askerle ilişkiye rağmen merkezde durmaya çalışıyor.



Bağımsız, bağlantısız ve esnek bir organizasyon hedefiyle kurulan BİLGESAM hem akademiden hem de emekli bürokratlardan önemli isimleri bir araya getiren geniş bir çatı. Bilge Adamlar Kurulu’nun yanı sıra bir de Akademik Danışma Kurulu var.



Milliyetçi ve ulusalcı çerçevede
TÜRKİYE ULUSAL GÜVENLİK STRATEJİLERİ MERKEZİ (TUSAM)
Türk Metal İş Sendikası öncülüğünde 2004’te kurulan TUSAM, sendika yöneticilerinin Ergenekon davası kapsamında tutuklanmasının ardından yaşanan süreçte mart 2009’da kapandı. Ulusalcı bir çizgi benimseyen TUSAM, Avrasya Radyo Televizyonu (ART)’deki programların içeriğine destek veriyor ve her pazartesi Cumhuriyet Gazetesi’nin ücretsiz eki Strateji dergisini çıkartıyordu.



Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Üniversitesi bünyesinde 2004’te kurulan TEPAV’ın altında ekonomi, dış politika ve iyi yönetişim alanında çalışan yedi ayrı enstitü faaliyet gösteriyor. Türkiye’nin yakın coğrafyasındaki ekonomik potansiyele yönelik çalışma ve raporları dikkat çekiyor.



TASAM dokuz dış politika alanında faaliyet gösteriyor; Asya, Afrika, Avrupa, Latin Amerika, Karayipler, Balkanlar, Karadeniz - Kafkas ve Ortadoğu alt bölgeleri. İslam ve Türk Dünyası olarak iki de kimlik alanı bulunuyor. Üç yıldır Cumhurbaşkanlığı’nın himayesinde ‘Türkiye’nin Stratejik Vizyonu’ projesi üzerinde çalışıyor. Milliyetçi söylemleri var, hükümete yakın duruyor.


Kaydol: Kayıtlar (Atom)